انقلاب پنجم صنعتی و ژئوماتیک؛ پیوند فناوری با ارزش‌های انسانی.

متراژ، پیشران این تحول در ایران.

ورود به عصر پنجم صنعتی، نقطه‌عطفی در تاریخ فناوری و تحول دیجیتال محسوب می‌شود. برخلاف Industry 4.0  که تمرکزش بر اتوماسیون و بهره‌وری فناورانه بود، Industry 5.0  بر انسان‌محوری، پایداری و تاب‌آوری تأکید دارد. در این چشم‌انداز نوین، فناوری‌های ژئوماتیک به‌عنوان پیونددهنده دنیای واقعی و فضای دیجیتال، نقشی حیاتی در تحقق اهداف این صنعت ایفا می‌کنند. این مقاله ضمن معرفی Industry 5.0، به بررسی جایگاه ژئوماتیک در تحقق آن پرداخته و نشان می‌دهد چگونه متراژ می‌تواند در ایران، پیشران این تحول باشد.

مقدمه

تحولات صنعتی از انقلاب اول تا چهارم، مسیر بشر را از موتور بخار تا اینترنت اشیا و هوش مصنوعی هموار کرده‌اند. Industry 4.0  با تمرکز بر اتوماسیون، بهره‌وری و اتصال‌پذیری، گامی بلند در دگرگونی فرآیندهای تولید و خدمات برداشت. اما  Industry 5.0بازگشتی است به انسان؛ با تأکید بر نقش فناوری‌های اخلاق‌محور، پایدار و تاب‌آور. در این میان، ژئوماتیک به‌عنوان فناوری پیونددهنده مکان، زمان و داده، بستر کلیدی تحقق این تحول است.

Industry 5.0  سه اصل بنیادین دارد:

• انسان‌محوری  (Human-centric)
• تاب‌آوری  (Resilience)
• توسعه پایدار (Sustainability)

این صنعت به‌دنبال آن است که به‌جای حذف انسان از فرآیندها، تعامل هوشمندانه انسان و ماشین را تقویت کند. داده‌های مکانی، به‌عنوان بستری برای درک بهتر جهان واقعی، نقشی کلیدی در این هم‌افزایی ایفا می‌کنند.

ژئوماتیک در بستر تحول پنجم صنعتی

ژئوماتیک، مجموعه‌ای از فناوری‌ها و دانش‌هایی است که به کسب، پردازش، تحلیل، مدیریت و نمایش داده‌های مکانی می‌پردازد. ترکیب ژئوماتیک با مفاهیم  Industry 5.0، موجب شکل‌گیری نسل جدیدی از سامانه‌ها و فرآیندها می‌شود که ویژگی‌های زیر را دارند:

تحلیل متراژ از  Industry 5.0 مکانی در ایران

فرصت‌ها:

• ایجاد زیرساخت برای تاب‌آوری ملی در برابر بحران‌ها (زلزله، فرونشست، سیل)
• توانمندسازی کشاورزی و محیط‌زیست با کشاورزی دقیق و تحلیل مکان‌محور
• بازآفرینی حکمرانی شهری با داده مکانی مشارکتی و هوش مصنوعی انسانی‌محور
• زمینه‌سازی برای صادرات فناوری مکانی در قالب پلتفرم‌های انسان‌محور

چالش‌ها:

• نبود زیرساخت داده مکانی باز، باکیفیت و به‌روز
• ضعف در آموزش و تربیت نیروی انسانی چندرشته‌ای
• نگاه صرفاً فناورانه در بعضی پروژه‌های تحول دیجیتال
• ضعف نظام استاندارد و نظارت بر کیفیت و مالکیت داده

پیشنهادها (خدمات متراژ)

• طراحی پروژه‌هایی با اولویت منافع مردم (مثلاً پایش ساخت‌وساز برای ایمنی مردم نه فقط نظارت دولت)
• توسعه اکوسیستم استارتاپی با تمرکز بر GeoAI، تحلیل پایداری، و مدل‌های اخلاق‌محور
• تربیت نسل جدید متخصصان ژئوماتیک در تعامل با علوم انسانی، طراحی، روان‌شناسی و فناوری
• همکاری با نهادهای ملی برای بازتعریف سیاست‌گذاری داده‌های مکانی با نگاه نسل پنجم

 نتیجه‌گیری

Industry 5.0، فرصتی بی‌سابقه برای بازتعریف نقش انسان در دل فناوری است. ژئوماتیک با توانایی پیوند دادن دنیای واقعی و داده‌های دیجیتال، نقش کلیدی در این تحول دارد. ایران نیز می‌تواند با نگاهی آینده‌نگر و با پلتفرم‌هایی مانند متراژ، مسیر Industry 5.0 مکانی را هموار سازد؛ مسیری که نه‌تنها پیشرفت، بلکه عدالت، تاب‌آوری و رفاه را در پی دارد.